Η διατροφική αξία του κρασιού στα πλαίσια μιας ισορροπημένη διατροφής
Με την φράση της επικεφαλίδας που αντλείται από τους ψαλμούς του Δαυίδ αποδεικνύεται η γνώση που υπήρχε από παλαιά περί των ευεργετικών ιδιοτήτων του οίνου και ιδιαίτερα της ψυχολυτρωτικής επίδρασής του.
Το κρασί αποτελούσε βασικό στοιχείο διατροφής από την αρχαιότητα. Κουκούτσια σταφυλιού έχουν βρεθεί απανθρακωμένα στους νεολιθικούς οικισμούς του Σέσκλου και του Διμηνίου. Πρώτος ο Όμηρος στην Οδύσσεια μας περιγράφει και τον τρόπο παραγωγής του. Οι αρχαίοι Έλληνες το έπιναν πάντα διαλυμένο με νερό σε διάφορες αναλογίες (οίνος κεκραμένος- αφού το σκεύος που έμπαινε ο οίνος μαζί με το νερό ονομαζόταν κρατήρας- εξού και το σημερινό όνομα του οίνου: κρασί). Όποιος έπινε άκρατο οίνο θεωρούνταν βάρβαρος. Το πρωινό γεύμα των αρχαίων ήταν το ακράτισμα, δηλαδή ψωμί βουτηγμένο σε ανέρωτο κρασί (άκρατο οίνο) μαζί με τον κυκεώνα ένα ρόφημα που αποτελούνταν από θυμάρι ή αφέψημα θυμαριού, μέλι και γάλα.
Η θεραπευτική του δράση ιστορείται και στην Παλαιά Διαθήκη μαζί με το έλαιο και το μέλι. Σημαντική η παρουσία του και στην Εκκλησία μας αφού, το κρασί μεταβάλλεται σε αίμα Χριστού κατά την Θεία Λειτουργία, ενώ «Οίνος, Σίτος και Έλαιον (ελαιόλαδο)» ευλογούνται κατά την αρτοκλασία.
Πάμε στο σήμερα και στην περιοχή μας. Ο Βόλος από παλιά είχε την «κουλτούρα του κρασιού» σε αντίθεση με τις άλλες πόλεις της Θεσσαλίας που κυριαρχούσε το τσίπουρο. Κι αυτό γιατί ο Βόλος για πολλά χρόνια αποτελούσε το πιο βόρειο ελληνικό λιμάνι (μέχρι την απελευθέρωση της Μακεδονίας) αλλά και στα επόμενα χρόνια ήταν ένα λιμάνι που επικοινωνούσε με τη Μ. Ασία, την Αίγυπτο και την Ευρώπη αφού ο Βόλος ήταν ανέκαθεν βιομηχανική πόλη. Στο Βόλο άνθισαν πριν από πολλά χρόνια και τα πρώτα οινοποιεία, ενώ υπάρχει και η εξαιρετική πρωτοτυπία του οινοποιείου μέσα στον αστικό ιστό της πόλης. Αναφέρομαι στο οινοποιείο «Ο Γλόμπος» του Δημήτρη Ζωιτόπουλου που μας έκανε την τιμή κα μας έδωσε χρήσιμες πληροφορίες για αυτό το άρθρο. Μόνο στο Παρίσι, στη Μονμάρτη, έχω συναντήσει αστικό αμπελώνα με οινοποιείο το οποίο βγάζει εξαιρετικής ποιότητας κρασί ακόμα και σημερα.
Στα διατροφικά του θέματος: το κρασί είναι ένα οινοπνευματώδες ποτό, προϊόν ζύμωσης με περιεκτικότητα σε αλκοόλ από 12- 16%. Όσο πιο πολύ μείνουν τμήματα του σταφυλιού στο βαρέλι, τόσο το κρασί γίνεται πιο σκούρο κόκκινο (το χρώμα του κρασιού δεν έχει σχέση απαραίτητα μόνο πάντα με την ποικιλία του σταφυλιού). Τα ευεργετικά συστατικά του κρασιού προέρχονται από την φλούδα και τον σπόρο του σταφυλιού (στέμφυλα) και είναι η ρεσβερατρόλη, οι ταννίνες, οι κατεχίνες, οι ανθοκυανίνες…. Δηλαδή οι πολυφαινόλες. Επομένως ένα κόκκινο κρασί έχει μεγαλύτερη περιεκτικότητα σε αυτά τα αντιοξειδωτικά επειδή ζυμώθηκε με τα στέμφυλα.
Το Γαλλικό Παράδοξο
Το 1992, μελέτη έδειξε ότι οι Γάλλοι παρά το γεγονός ότι κατανάλωναν μεγάλες ποσότητες κορεσμένου λίπους (τυριά- αλλαντικά), παρουσίασαν χαμηλό ποσοστό εμφάνισης καρδιαγγειακών νοσημάτων, ενώ κατανάλωναν ταυτόχρονα κρασί πιο τακτικά από ανθρώπους άλλων χωρών
Η εξήγηση βρίσκεται τόσο στα τα αντιοξειδωτικά του κρασιού όσο γενικότερα και στην προστατευτική επίδραση της μέτριας κατανάλωσης αλκοόλ στα αγγεία. Τα αντιοξειδωτικά συμβάλλουν στην μείωση της οξείδωσης της LDL (κακής) χοληστερόλης, η οποία στην οξειδωμένη την μορφή αποτελεί το υπόστρωμα για την ανάπτυξη της αθηρωματικής πλάκας και την δημιουργία αθηροσκλήρωσης που με τη σειρά της είναι η αιτία των Αγγειακών Εγκεφαλικών Επεισοδίων και του Οξέος Εμφράγματος του Μυοκαρδίου. Επομένως τα αντιοξειδωτικά συμβάλλουν στη μείωση του κινδύνου για εμφάνιση Καρδιαγγειακών νοσημάτων και θανάτου από αυτά.
Το Φρέσκο κρασί
Και στην πόλη μας άνοιξε και φέτος το φρέσκο κρασί, όπως και την τρίτη Πέμπτη του Νοεμβρίου ανοίξει παγκοσμίως το Beaujolais Nouveau. Ποια ρα οφέλη της κατανάλωσής του;
Πρώτα πρώτα το φρέσκο κρασί περιέχει σάκχαρα που προσθέτουν στην διατροφική αξία, αλλά το σημαντικότερο είναι ότι προσδίδουν «στρογγυλάδα» στη γεύση του
Το μεγάλο ατού όμως του φρέσκου κρασιού είναι τα Προβιοτικά (Lacrobacillus, Oenococcus, Pediococcus) που βοηθούν στην καλή λειτουργία του εντέρου, στην πέψη και ίσως έχουν αντικαρκινικές ιδιότητες, ενώ σχετίζονται επίσης με την καλή λειτουργία του ανοσοποιητικού και την προδιάθεση για παχυσαρκία και ΣΔ.
Τέλος, οι ερευνητές παρατήρησαν ότι η μέτρια κατανάλωση φρέσκου κρασιού προκαλούσε και μείωση μιας πρωτεΐνης που σχετίζεται με την φλεγμονή (θυμίζω ότι οι ασθένειες της «αφθονίας» όπως ο Σακχαρώδης Διαβήτης και η Παχυσαρκία έχουν άμεση σχέση με την φλεγμονή)
Πόσο κρασί να πίνω;
Πρώτα από όλα ας ξεκαθαρίσουμε ότι δεν συστήνουμε σε άτομα που δεν καταναλώνουν αλκοόλ να ξεκινήσουν να καταναλώνουν, συμπεριλαμβανομένου και του κρασιού. Παρόλα αυτά η σύσταση για τους κοινωνικούς πότες είναι έως 2 ποτήρια την ημέρα για τους άντρες και έως ένα ποτήρι για τις γυναίκες.
Παναγιώτης Ζήσης
Κλινικός Διαιτολόγος- Διατροφολόγος, MSc
