Όπως κάθε χρόνο, στις 9 Ιουνίου γιορτάζεται η παγκόσμια ημέρα Αρχείων και τα Γ.Α.Κ. (Γενικό Αρχείο του Κράτους) συνηθίζουν να προγραμματίζουν διάφορες εκθέσεις και να ανοίγουν την πόρτα τους στους επισκέπτες ετοιμάζοντας και παρουσιάζοντας ένα υλικό με μεγάλο ενδιαφέρον.
Φέτος, λόγω της πανδημίας , η Διεύθυνση Διαχείρισης Εθνικού Αρχείου Μνημείων (Δ.Δ.Ε.Α.Μ.) της Γενικής Διεύθυνσης Αρχαιοτήτων και Πολιτιστικής Κληρονομιάς (Γ.Δ.Α.Π.Κ.) ΤΟΥ Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού συμμετέχει στον εορτασμό της Παγκόσμιας Ημέρας Αρχείων με ένα διαφορετικό τρόπο.
Οι επισκέπτες του Ιστορικού Αρχείου Αρχαιοτήτων και Αναστηλώσεων έχουν την ευκαιρία να παρακολουθήσουν μια ξενάγηση μέσα από δυο οπτικοακουστικά βίντεο, τα οποία υπάρχουν στο κανάλι του ΥΠΠΟΑ στο YouTube.
Στο πρώτο βίντεο με τίτλο «Χάρτινες ιστορίες» θα κάνουμε ένα ταξίδι στην ιστορία της ζωής του Ιστορικού Αρχείου, θα περιηγηθούμε στους χώρους του και θα έρθουμε σε επαφή με τα αρχειακά τεκμήρια που φυλάσσονται σε αυτό. Στο δεύτερο βίντεο ο επισκέπτης μπορεί να γνωρίσει τις πρακτικές συντήρησης και αποκατάστασης του παλαιού χαρτώου υλικού που χρησιμοποιούν οι συντηρητές. Ο συνδυασμός των βίντεο μπορεί να σχηματίσει μια καλή πρώτη εικόνα του Αρχείου και της μεθόδου συντήρησης που χρησιμοποιούν στο χαρτώο υλικό.
Τι είναι όμως Αρχείο; Ποια η σημασία του για όλους εμάς; Γιατί πρέπει να μας ενδιαφέρει;
Το «Αρχείο» είναι ο φυσικός χώρος στον οποίο φυλάσσεται μια συλλογή τεκμηρίων ιστορικής σημασίας και ανεξαρτήτως μορφής, ύλης και χρονολογίας που φυλάσσει ή παράγει οποιοδήποτε φυσικό ή νομικό πρόσωπο, οποιοσδήποτε οργανισμός. Ένα αρχείο μπορεί να αποτελείται από επιστολές, φωτογραφίες, ψηφιακά έγγραφα, ημερολόγια, λευκώματα, οικονομικά έγγραφα ή πρακτικά από συναντήσεις.
Η διαδικασία φύλαξης των επίσημων εγγράφων χρονολογείται από πολύ παλιά. Οι αρχαιολόγοι έχουν ανακαλύψει αρχεία εκατοντάδων πήλινων δίσκων που ανάγονται στην 2η και 3η χιλιετία π.Χ. σε περιοχές όπως τα Ebla, Mari, Amarna, Hattusas, Ugarit και η Πύλος. Αυτές οι ανακαλύψεις υπήρξαν θεμελιώδεις για την απόκτηση γνώσεων όσον αφορά τα αρχαία αλφάβητα, τις αρχαίες γλώσσες, την λογοτεχνία και την πολιτική των αρχαίων χρόνων.
Τα αρχεία αναπτύχθηκαν πλήρως από τους αρχαίους Κινέζους, τους αρχαίους Έλληνες και τους αρχαίους Ρωμαίους (οι οποίοι τα αποκαλούσαν Tabularia). Ωστόσο, αυτά τα πρώτα αρχεία έχουν χαθεί, δεδομένου ότι τα κείμενα που γράφτηκαν σε υλικά όπως ο πάπυρος και το χαρτί καταστράφηκαν με γρηγορότερο ρυθμό, αντίθετα με όσα κείμενα γράφτηκαν σε πέτρα. Τα αρχεία των εκκλησιών, των βασιλείων και των πόλεων που χρονολογούνται από τον Μεσαίωνα έχουν επιζήσει και διατηρούνται ατόφια έως σήμερα. Αποτελούν το βασικότερο εργαλείο για την ιστορική έρευνα εκείνης της εποχής.
Η σύγχρονη αρχειακή κριτική έχει ρίζες από την Γαλλική Επανάσταση. Τα Εθνικά Αρχεία της Γαλλίας, που κατέχουν ίσως την μεγαλύτερη αρχειακή συλλογή στον κόσμο, με αρχεία που ξεκινούν από το 625 π.Χ., δημιουργήθηκαν το 1790 κατά την διάρκεια της Γαλλικής Επανάστασης οπότε και συγκεντρώθηκαν ποικίλα κυβερνητικά, θρησκευτικά και ιδιωτικά αρχεία από τους επαναστάτες.
Ένα αρχείο αποτελεί μια πηγή μελέτης, ανακαλύψεων και είναι οδηγός σε μια έρευνα. Χωρίς αυτό δε θα γνωρίζαμε την ιστορία και τους πολιτισμούς. Δε θα μπορούσαμε να φανταστούμε τις αλλαγές με την πάροδο του χρόνου στην οικονομία, στα υλικά και τις κατασκευές, στα πρόσωπα, ακόμα και στις σχέσεις μεταξύ των ανθρώπων. Θα γνωρίζαμε μόνο το παρόν. Μπορείς να φανταστείς μια τέτοια ζωή; Δε θα είχες πολλά αναπάντητα ερωτήματα;
Για όλους αυτούς τους λόγους πρέπει να γιορτάζουμε αυτή τη μέρα, να λέμε ευχαριστώ στους μελετητές και στους συντηρητές και να προσπαθούμε να μάθουμε και να είμαστε κοντά στην ιστορία και τον πολιτισμό μας, να τον αγαπάμε.
