Φιστίκι κελυφωτό (Αιγίνης)
Ανατρέχοντας στη θρεπτική τους αξία βλέπουμε ότι αποτελούν από τα λίγα τρόφιμα, τα οποία σε μικρή ποσότητα μας δίνουν πληθώρα ευεργετικών συστατικών. Μια μόλις χούφτα κελυφωτών φιστικιών καλύπτει ένα σημαντικό ποσοστό των ημερήσιων αναγκών σε ενέργεια, καλά μονοακόρεστα λιπαρά οξέα, φυτικές ίνες, βιταμίνες (ιδιαιτέρως το συμπλέγματος Β), μέταλλα και ευεργετικά αντιοξειδωτικά. Ιδιαίτερη αναφορά θα ήταν ωστόσο σωστό να γίνει στη συσχέτιση που υπάρχει σήμερα ανάμεσα στην κατανάλωση φιστικιών και το μειωμένο κίνδυνο εμφάνισης καρδιαγγειακών νοημάτων. Το γεγονός αυτό οφείλεται στη υψηλή περιεκτικότητά τους σε: Φυτικές στερόλες (Είναι ο ξηρός καρπός με την υψηλότερη περιεκτικότητα σε φυτικές στερόλες, ουσίες που αποδεδειγμένα σήμερα μπορούν να συμβάλλουν στη μείωση της χοληστερόλης), 2) Αντιοξειδωτικά. (Αποτελούν τον ξηρό καρπό με τα περισσότερα αντιοξειδωτικά συστατικά, τα οποία γνωρίζουμε ότι μας προστατεύουν από τη γήρανση και νοσήματα όπως τα καρδιαγγειακά.) 3) Βιταμίνη Β6 (Περιέχουν υψηλά ποσά της συγκεκριμένης βιταμίνης, η οποία μειώνει τα επίπεδα της ομοκυστείνης, μιας ουσίας που σχετίζεται με την εμφάνιση αθηρωματικής πλάκας και αθηροσκλήρωσης). Τέλος, τα κελυφωτά φιστίκια περιέχουν τα καροτενοειδή λουτεΐνη και ζεαξανθίνη, τα οποία έχουν ευεργετική επίδραση στα μάτια μας και συγκεκριμένα προστατεύουν από την εκφύλιση της ωχράς κηλίδας.
Καρύδι
Τα καρύδια περιέχουν ω3 λιπαρά οξέα σε μεγαλύτερη συγκέντρωση απ’ ότι οι υπόλοιποι ξηροί καρποί. Τα ω3 λιπαρά οξέα, σύμφωνα με μελέτες προστατεύουν τον οργανισμό από καρδιαγγειακά νοσήματα, μειώνοντας τα επίπεδα των λιπιδίων του αίματος, ενώ έχουν και αντιφλεγμονώδη δράση. Σύμφωνα με μεγάλη έρευνα του Πανεπιστημίου του Χάρβαρντ, που έγινε σε γυναίκες, έδειξε πως η καθημερινή κατανάλωση καρυδιών εμποδίζει την ανάπτυξη διαβήτη τύπου 2, καθώς τα ακόρεστα λιπαρά των καρυδιών βελτιώνουν το μεταβολισμό της γλυκόζης και βοηθούν τη δράση της ινσουλίνης. Η βιταμίνη Ε η οποία εμπεριέχεται σε ικανοποιητική ποσότητα στα καρύδια, είναι μια αντιοξειδωτική ουσία η οποία προστατεύει τα κύτταρα από τις ελεύθερες ρίζες.
Αμύγδαλο
Μια μερίδα (περίπου 20 αμύγδαλα, όσα δηλαδή χωράνε σε 2 χούφτες) είναι άριστη πηγή βιταμίνης Ε και μαγνησίου, καλή πηγή πρωτεΐνης και φυτικών ινών και προσφέρουν κάλιο, ασβέστιο, φώσφορο, σίδηρο και πολυακόρεστα λιπαρά. Σύμφωνα με τον Αμερικάνικο Σύλλογο Διαιτολόγων η κατανάλωση μιας χούφτας αμυγδάλων την ημέρα συμβάλλει στη μείωση της κατανάλωσης κορεσμένων λιπαρών και στην αύξηση της κατανάλωσης απαραίτητων θρεπτικών συστατικών όπως οι φυτικές ίνες, η πρωτεΐνη και η βιταμίνη Ε. Σύμφωνα με μελέτη που διεξήχθη από το Πανεπιστήμιο του Τορόντο, τα αμύγδαλα μπορούν να καταναλωθούν στα πλαίσια μιας ισορροπημένης διατροφής για τη μείωση της χοληστερόλης Τα άτομα που ακολούθησαν αυτή τη διατροφή κατάφεραν να ελαττώσουν την ολική τους χοληστερίνη κατά 20%. Σε μια άλλη μελέτη του Πανεπιστημίου Queens ζητήθηκε από τα άτομα που συμμετείχαν να καταναλώνουν 60γρ αμύγδαλα ημερησίως, χωρίς να αλλάξουν τις υπόλοιπες διατροφικές τους συνήθειες. Αυτό που παρατηρήθηκε ήταν ότι τα άτομα όχι μόνο δεν πήραν βάρος, αλλά μείωσαν τις ποσότητες από τις άλλες τροφές και αύξησαν την πρόσληψή τους σε μαγνήσιο και βιταμίνη E. Τέλος, η κατανάλωση αμυγδάλων έχει σχετιστεί με χαμηλά επίπεδα μεταγευματικής γλυκόζης, γεγονός το οποίο είναι πολύ σημαντικό στη ρύθμιση του σακχάρου του αίματος, αλλά και τις «εκρήξεις πείνας» που μπορεί να παρατηρηθούν μετά την κατανάλωση γεύματος.
Άγρια χόρτα
Τα άγρια χόρτα είναι ιδιαίτερα πλούσια σε βιταμίνες C, φλαβονοειδή και πολυφαινόλες, συστατικά που συνεισφέρουν σημαντικά στην αντιοξειδωτική ικανότητα του οργανισμού. Επίσης, τα χόρτα είναι πλούσια σε ω-3 λιπαρά οξέα και ειδικότερα σε α-λινολενικό οξύ. Ένα από τα πιο διαδεδομένα χόρτα, το οποίο βρίσκουμε στις περισσότερες περιοχές της χώρας μας, είναι τα ραδίκια. Τα ραδίκια είναι πλούσια σε βιταμίνες Β1, Β2 και καροτενοειδή καθώς και σε ανόργανα στοιχεία όπως Κ, Νa, P και Μg. Η πικρή τους γεύση οφείλεται στις ουσίες λακτουκίνη, λακτουκοπικρίνη και τα παράγωγα τους. Τα χόρτα αυτά είναι γνωστά από τους αρχαίους χρόνους. Αναφέρεται ήδη σε ένα πάπυρο του 4000 π.Χ. ενώ ο Γαληνός το ονόμαζε «φίλο του συκωτιού». Πλέον έχει φανεί από κλινικές έρευνες πως ένα συστατικό που περιέχεται, το κιχώριο, έχει όντως ηπατοπροστατευτική δράση. Ιδιαίτερα ονομαστό χόρτο είναι και η πικραλίδα. Αφθονεί στα ελληνικά ακαλλιέργητα χωράφια, στα άκρα των δρόμων και ξεπετιέται ανάμεσα από τις σχισμές των βράχων. Η πικραλίδα είναι πλούσια σε καροτενοειδή (λουτείνη και βιολαξανθίνη), βιταμίνες συμπλέγματος Β, βιταμίνη C. Η περιεκτικότητα του σε βιταμίνη Α φαίνεται να είναι 4 φορές μεγαλύτερη από αυτήν του κοινού μαρουλιού ενώ από ανόργανα στοιχεία περιέχει αρκετό κάλιο. Φαίνεται πλέον από έρευνες πως εκτός από διουρητικό, αποτελεί και διεγερτικό της όρεξης. Επίσης λειτουργεί και σαν βοηθητικό σε δυσλειτουργίες του ήπατος και της χοληδόχου κύστης, σε προβλήματα δυσπεψίας. Επιπλέον, είναι δυνατόν να βοηθήσει στην θεραπεία της ακμής και χρόνιων δερματίτιδων.
Άγρια σπαράγγια
Φυτρώνουν σε ημιορεινές και παραθαλάσσιες περιοχές και η συγκομιδή τους γίνεται στο τέλος του χειμώνα, αρχές άνοιξης. Τα σπαράγγια είναι πλούσια σε
βιταμίνες του συμπλέγματος B, όπως φυλλικό οξύ , θειαμίνη (Β1), ριβοφλαβίνη (Β2), νιασίνη (Β3), αντιοξειδωτικές ουσίες, όπως βιταμίνη C, βιταμίνη E, β-καροτένιο (προβιταμίνη της βιταμίνης Α) οι οποίες εξουδετερώνουν αποτελεσματικά τις ελεύθερες ρίζες και έχουν επίσης και ισχυρή αντικαρκινική δράση και μέταλλα όπως φώσφορο, ασβέστιο, μαγνήσιο. Τέλος, περιέχουν το αμινοξύ ασπαραγίνη, ουσία με έντονη διουρητική δράση. Η συμπύκνωση των παραπάνω συστατικών βρίσκεται στο βλαστό και ελαττώνεται προς τη βάση. Η φλούδα του σπαραγγιού είναι πλουσιότερη σε συστατικά από ότι η καρδιά.
Τσάι του Βουνού: Το τσάι του βουνού που ανήκει στην οικογένεια των χειλανθών φυτών και το γένος Σιδηρίτις (sideritis sp.), εμπεριέχει τρεις φυτοχηµικές οµάδες με έντονη βιοχημική δράση: φλαβονοειδή, διτερπένια και συγκεκριμένα πτητικά συστατικά. Οι ουσίες αυτές ευθύνονται τόσο για την αντιφλεγμονώδη δράση σε οξεία φάση φλεγμονής που παρουσιάζει το τσάι του βουνού, όσο και για τις αντιοξειδωτικές του ιδιότητες.
Μελέτες, υποδεικνύουν προληπτικά οφέλη που προκύπτουν από το τσάι του βουνού έναντι του ενδεχομένου εμφάνισης καταρράκτη, θρόμβων και υπέρτασης. Το τσάι του βουνού δεν εμφανίζει διεγερτική δράση σε αντίθεση με το κλασικό και συνεπώς μπορεί να καταναλωθεί και βράδυ χωρίς να επηρεάσει τον ύπνο.
Συνοψίζοντας, οι παραπάνω είναι μόνο λίγες από τις πάρα πολλές ελληνικές υπερτροφές. Η περιοχή της Μαγνησίας με το Πήλιο, τον κάμπο του Βελεστίνου και της Κάρλας, αλλά και τις παραθαλάσσιες περιοχές της μπορεί και παράγει πρώτης ποιότητας υπερτροφές. Ευκαιρία να τις ανακαλύψουμε, να ενισχύσουμε τους τοπικούς παραγωγούς, να τις εντάξουμε στη διατροφή μας και για εμάς τους επιστήμονες να τις μελετήσουμε περισσότερο και να τις δώσουμε την αξία που τους αρμόζει.
Παναγιώτης Ζήσης
Κλινικός Διαιτολόγος- Διατροφολόγος, MSc
